Znak-symbol-rytuał. Nagość i odzienie, red. J. Marecki, L. Rotter, A. Giza, Kraków 2021, ss. 256.

ISBN 978-83-7730-561-4

Słowo wstępne

W obszarze symboli i znaków – języku, którym posługuje się kod kulturowy – bardzo istotna jest odzież (lub jej brak). Od momentu swojego powstania zaczęła pełnić trojaką funkcję. Jako ubiór podlega przemianom kulturowym, estetycznym i technologicznym. To historia mody, kreatorów, a wcześniej arbitrów elegancji, którzy narzucali styl. To przystosowanie się ubioru do zmieniającego się poczucia estetyki. Uznanie, że określone trendy, kolory, formy – podobają się i są powtarzalne w obszarze architektury, malarstwa, rzeźby, ale i form przemysłowych, więc także ubioru. To nowe technologie, które pozwalają na zupełnie nowatorskie rozwiązania w obszarze mody. Odzież może także pełnić funkcję stroju. Wówczas staje się komunikatem – zamierzonym lub nieświadomym. Jako strój określa płciowość, statut społeczny, zamożność, pochodzenie, religijność itd. Oczywiście sygnały muszą być zrozumiałe, a więc konieczne jest dookreślenie kodu kulturowego. Ubiór może być kostiumem, czyli okryciem, które pozwala człowiekowi wejść w jakąś rolę. Pierwszym skojarzeniem jest tu oczywiście teatr lub film, ale ta sama zasada obowiązuje także np. w ceremoniałach lub w próbach oszustwa. Z podobną sytuacją mamy do czynienia w obszarze nagości, która może mieć wydźwięk erotyczny, może być symbolem prawdy i czystości intencji, ale też stanowić karę i odarcie z godności. Nad tymi zagadnieniami pochyla się interdyscyplinarny zespół badaczy z kilku ośrodków naukowych w Polsce i poza jej granicami. Odzienie i nagość ukazane zostają w aspekcie historycznym, kulturowym, artystycznym oraz społecznym. Pokazane są obydwie kategorie – i nagość i odzienie – zarówno w przestrzeni sacrum, jak i profanum, codzienności oraz ceremoniału. Pewnym dopełnieniem jest także aleie nagości i odzienia w odniesieniu do natury. Niniejsza publikacja jest kolejnym tomem wieloletniej współpracy między ośrodkami naukowymi Krakowa i Preszowa.

Józef Marecki, Lucyna Rotter, Andrzej Giza

Spis treści

Józef Marecki, Lucyna Rotter, Andrzej Giza Słowo wstępne 

Anna Domin Ilustrowanie bielizny – od krótkich anonsów po wielkie billboardy 

Joanna Małocha Między nagością a odzieniem – rola tatuażu na przykładzie koptyjskiego kręgu kulturowego  

Géza Cséby Znaczenie nagości i odzienia. Zarys problematyki  

Ewa Letkiewicz Naga Wenus – obraz Alegoria triumfu Wenus Agnola Bronzina 

Ludwik Frey Obnażanie Ziemi  

Gabriel Paľa Obraz človeka v médiách vs. mediálna nahota  

Rafał Opulski Władze Polski Ludowej wobec zjawiska „bikiniarstwa” w okresie stalinowskim  

Andrzej Giza Przykłady stroju chińskiego jako narzędzia komunikacji władzy

Jacek Czepczyk Dress code w projektowaniu uniformu pracowników obsługi hotelowej 

Daniel Slivka Šat, odev a jeho význam v starosemitskom prostredí  

Vojtech Boháč Zaodievanie sa do Krista v byzantskom obrade  

Józef Marecki Skąpość odzienia w polskiej heraldyce miejskiej 

Peter Tirpák, Damián Saraka Duchovný odev v Ježišových podobenstvách a v listoch apoštola Pavla 

Bernadett Puskás Tkaniny liturgiczne w greckokatolickiej kolekcji dzieł sztuki sakralnej w Nyíregyházie oraz w kolekcji Zakonu Świętego Bazylego Wielkiego w Mariapócs 

Lucyna Rotter The Influence of Historical and Cultural Changes on the Ways of Looking for the New Forms of Religious Dress  

Autorzy