Studia do dziejów klasztorów małopolskich w średniowieczu, red. J. Marecki, L. Rotter, PAN, Katowice 2009, ss. 152.
ISBN 978-83-88657-40-5
Terminem „średniowiecze” określa się epokę historii i kultury europejskiej obejmujący okres między starożytnością a czasami nowożytnymi. Najczęściej za początek średniowiecza przyjmuje się połowę V wieku, a za jego koniec przełom XV i XVI wieku. Nazwę epoki wprowadzili w XV i XVI wieku włoscy humaniści, pragnąc wyróżnić „wieki średnie” jako mroczny okres, oddzielającego ówczesne czasy od świetnej epoki starożytności. Najczęściej używali terminu medium aevum (średni wiek), lub media tempora (wieki średnie).
Średniowiecze stworzyło uniwersalną kulturę, w której widoczne są wpływy starożytnej kultury rzymskiej, arabskiej, germańskiej i słowiańskiej a tym samym wpływy wielu ośrodków religijnych z chrześcijaństwem na czele. To właśnie wpływy chrześcijańskie, a zwłaszcza ingerencja Kościoła łacińskiego w znacznym stopniu zaciążyła na ukształtowaniu się dojrzałego średniowiecza, poczynając od XI wieku.
Roli Kościoła w kształtowaniu się wzorców średniowiecznych nie można przeceniać, ale też nie można spychać na margines. Oddziaływanie Kościoła było ogromne. Miał decydujący wpływ na kształtowanie się umysłowości i kultury średniowiecza, na działalność ekonomiczną, gospodarczą, społeczną i polityczną. Pod jego „skrzydłami” rozwijała się nauka, teologia i filozofia. Nośnikiem uniwersalizmu był język łaciński.
Spis treści
Wstęp
Józef Marecki – Życie zakonne w średniowieczu.
Jan Związek – Klasztory w dekanacie lelowskim za czasów Jana Długosza.
Lucyna Rotter – Ora et labora. Praca i modlitwa w klasztorach żeńskich reguły benedyktyńskie na przykładzie opactwa w Staniątkach.
Zdzisław Gogola – Początki franciszkanów w Krakowie.
Mariusz Matuszewski – Problem kasaty uposażenia opactwa cystersów w Szczyrzycu w latach osiemdziesiątych XIV wieku.
Bartłomiej Szyndler – Szkic o skryptoriach klasztornych.
Anna Odrzywolska-Kidawa – Kult relikwii jako wyraz średniowiecznej pobożności.
Marek Miławicki – Odpusty w dominikańskim kościele Świętej Trójcy w Krakowie w wiekach średnich.
